Of jullie een goede match zijn, hangt af van verschillende factoren. Een belangrijke daarvan is hoe veilig je gehecht bent. Wat is jouw hechtingsstijl en wat is daarvan het effect op jullie relatie? Wat kun jij doen om het veiliger en relaxter te maken, zowel voor jezelf als in je relatie?
Hechting
Door hoe je gehecht bent, bijvoorbeeld aan je ouders, ontwikkel je een manier waarop je omgaat met intimiteit en liefde. Geloof je dat je liefde waard bent? Vertrouw je andere mensen? We hebben allemaal een fundamentele, aangeboren behoefte om ons emotioneel te hechten aan anderen. Aan onze ouders in de eerste plaats, maar later ook aan onze partner! Daarnaast hebben we behoefte aan exploratie: we willen nieuwe ervaringen opdoen, de wereld ontdekken.
Ervaringen opdoen als kind
Een voorbeeld: ik zit op mijn hurken bij mijn zoontje (1,5 jaar) en laat hem los. Hij wil bij me vandaan lopen. Jammer, ik vond het net zo gezellig, even knuffelen samen. “Blijf je bij mama?” vraag ik. Hij draait zich nog één keer om, lacht en zegt: “Nee”. Om vervolgens weg te lopen. Hij voelt zich zelfstandig en sterk genoeg om zonder mij op pad te gaan. En hij weet ook dat als hij zich omdraait – omdat de wereld toch even te eng is (of de hond van de buren) – ik er ben om hem weer in mijn veilige armen te sluiten. Bij hechting is het allebei even belangrijk: verbondenheid en vrijheid (autonomie). Een risico zou in dit geval kunnen zijn dat ik hem niet durf los te laten (omdat ik de wereld zelf eng vind) of dat ik niet beschikbaar ben als hij weer de veiligheid opzoekt. Voor een keer niet erg, dat kan niet anders, maar het gaat erom wat het patroon is.
Je doet je hele leven dit soort ervaringen op. Van daaruit ontwikkel je bepaalde verwachtingen ten aanzien van jezelf en anderen, en daardoor gedraag je je ook op een bepaalde manier. Je vindt het misschien eng om de verbondenheid los te laten en je eigen keuzes te maken. Of je vindt dat knusse gedoe maar niks en wil vooral de wereld ontdekken zonder al te veel rekening te houden met iemand anders.
Wat is jouw hechtingsstijl?
De manier waarop je je met je partner verbindt, hangt dus sterk af van je hechtingsstijl. Er zijn vier hechtingsstijlen (meestal lees je over drie, maar dat komt omdat de laatste niet zo vaak voorkomt).
1. Veilig gehecht
Je hebt geleerd dat je de moeite waard bent, je voelt je beschermd en kan goed met intimiteit omgaan. Je durft op onderzoek te gaan zonder dat je bang bent om de verbinding met je partner kwijt te raken. Je durft kwetsbaar te zijn, je hebt geleerd dat wat jij wilt en voelt van waarde is. Je kunt concluderen dat je in je leven voldoende positieve ervaringen hebt opgedaan met intimiteit én met afstand. Je ouders hadden voldoende vertrouwen in jou om je los te laten. Niet te los waarbij je in het diepe wordt gegooid, maar vanuit een veilig nest vertrekken waar je altijd weer mag terugkeren.
Een gezonde balans dus. In je relatie neem je dit mee. Je kunt aangeven bij je partner wat belangrijk is voor je, maar je houdt ook rekening. In een ruzie heb je dus ook oog voor beide kanten. Je hebt vertrouwen in je partner. Het komt wel weer goed. Best ontspannen zo.
Een relatie heeft de beste kans van slagen als in elk geval een van beide partners veilig gehecht is.
2. Angstig gehecht
Je hebt een grote behoefte aan nabijheid, verbondenheid. Je hebt niet geleerd dat je die grote wijde, wereld wel aan kan. Misschien waren je ouders te verbonden met jou waardoor je dat zelfvertrouwen niet hebt, maar het kan ook zijn dat ze je zo snel het nest uit hebben geduwd dat je nu als de dood bent dat je weer moet vliegen. Je klampt je vast aan je partner en bent vooral bezig met de vraag: ben je er wel voor mij? Zijn wij nog oké? Deze vraag is gebaseerd op wantrouwen, dus je bent niet makkelijk gerust te stellen. Je stelt deze vraag waarschijnlijk ook niet zo open. Je probeert via omwegen je partner bij je te houden. Door te eisen, te klagen of misschien wel te manipuleren. Maar uiteindelijk vergroot je de kans eerder dat je partner daadwerkelijk bij je weg wil, dan dat hij of zij bij je blijft.
Jouw uitdaging is om te onderzoeken wat jouw hechtingsangsten en hechtingsbehoeften zijn. En om daar open over te zijn naar je partner. Je moet toch leren om meer zelfstandig te worden. Niet doordat je partner je – net als je ouders misschien – uit het nest duwt: “nu moet je het zelf maar doen.” Maar door te delen hoe eng je het vindt om het zelf te doen en het stukje bij beetje toch te proberen, wetend dat je partner achter je staat en onvoorwaardelijk van je houdt. Je partner heeft hier dus ook iets in te doen! Vanuit die veiligheid kun je leren om steeds een stukje verder te vliegen en te zien hoe mooi de wereld is, en dat jij dat heus wel aankan.
Een voorbeeld: Ik herken mijzelf in deze hechtingsstijl, hoewel ik voor een deel ook veilig gehecht ben (dat kan dus). Wanneer mijn man en ik allebei heel druk zijn, voel ik mijn angst toenemen. Ik kan er niks aan doen, ik word gewoon bang. Dan ga ik twijfelen aan onze relatie. Als ik niet oppas, ga ik ‘achter hem aan lopen’. Ik zou hem willen claimen om bij me te blijven, vertellen dat ik al zoveel alleen moet doen in huis, klagen over dat hij me niet genoeg liefde en aandacht geeft. Maar eigenlijk ben ik gewoon bang. Wanneer ik dit bespreek, krijgen we zelden nog ruzie. Inmiddels weet hij dit van mij. Maar daarvoor hebben we eerst jarenlang ruzie moeten maken, zonder te begrijpen wat er nou tussen ons gebeurde. Zonde!
3. Vermijdend gehecht
Je hebt geleerd dat intimiteit ten koste gaat van jouw autonomie, zelfstandigheid. Je verwacht geen (gezonde, eerlijke) liefde en aandacht van je partner. Je kwetsbaarheid tonen doe je ook liever niet, omdat daar in het verleden negatief op werd gereageerd. Je hebt vooral veel behoefte aan vrijheid. Jouw ervaring is dat vrijheid en intimiteit niet samengaan. Waar de angstig gehechte partner zich vooral vastklampt, zul je als vermijdend gehechte partner vooral hard werken, je eigen ding doen, conflicten vermijden. De oorzaak kan trouwens hetzelfde zijn: teveel verbondenheid (heel close zijn, alles voor de lieve vrede, weinig vrijheid) met je ouders bijvoorbeeld, dat is verstikkend. De een durft hierdoor het nest niet meer te verlaten en de ander zal denken: wegwezen!
Jouw uitdaging is om positieve ervaringen op te doen met intimiteit. Kwetsbaar zijn kun je leren, dat is een risico dat ik je aanraad om te nemen in het belang van je relatie. Onderzoek waar je angst voor verbondenheid vandaan komt. Wanneer heb je het gevoel dat jouw vrijheid bedreigd wordt? Deel deze angst met je partner, steeds een beetje meer. In feite moet jij leren om terug te vliegen naar het nest en te ervaren dat het daar veilig is. Dat kan met kleine stapjes. Als je niet durft te delen (en te voelen!) hoe verdrietig of bang je bent, deel dan in elk geval dat je het lastig vindt om te delen maar dat het er wel is. En dan mag je weer weg.
4. Gedesorganiseerd gehecht
Wanneer je gedesorganiseerd gehecht bent, heb je iets van beide onveilige hechtingen: angstig en vermijdend. Je wantrouwt jezelf én je partner. Je hebt wel behoefte aan liefde en aandacht, maar je gelooft niet dat je dit waard bent. De kans is groot dat je trauma’s in je jeugd hebt meegemaakt. Je ouders waren afstandelijk en er was weinig ruimte voor gevoelens, liefde, verbondenheid. Je vindt het moeilijk om je aan te passen. Als je partner met een behoefte komt, ervaar je dat als verstikkend (vermijdende hechting) maar als je teveel afstand ervaart voel je je eenzaam (angstige hechting). Zo beweeg je tussen nabijheid en afstand, tussen verbondenheid en autonomie. Heel vermoeiend en frustrerend voor jou én voor je partner.
Jouw uitdaging zit in het ervaringen opdoen in verbondenheid én in autonomie. Misschien heb je het idee dat je geen identiteit hebt, dat je niet van waarde bent. Ga hiermee naar een hulpverlener die ook je partner (soms) betrekt bij de gesprekken. Zorg dat je bodem onder je voeten krijgt. Dit is hard werken en je groeit in kleine stapjes, maar het is echt de moeite waard! En ik geloof dat het kan.
Zijn jullie een goede match?
Dat vind ik eigenlijk een misleidende titel. Wat heb je eraan als ik vertel of jullie een goede match zijn? Je bent niet voor niets voor elkaar gevallen! Mijn man en ik zijn een vreselijk foute combinatie: ik ben angstig gehecht en hij vermijdend. Dus ik ga achter hem aan en hij gaat op de vlucht. Sinds we dit weten en verder hebben onderzocht (onze eigen hechting en hoe we op elkaar reageren), hebben we zelden nog ruzie. We leren hoe we zo veilig mogelijk voor elkaar kunnen zijn. We doen steeds meer positieve ervaringen op bij elkaar. We raken langzaamaan steeds veiliger gehecht aan elkaar. Ja, dat wilde ik nog zeggen: je hechtingsstijl is NIET definitief!
Een (h)echt gesprek
Ga met elkaar in gesprek over je hechtingsstijl. Op een rustig moment. Je kunt daarbij een ruzie in gedachte nemen. Hoe voelde ik me toen, hoe reageerde ik op jou, en wat deed dat met jou en hoe reageerde je op mij? Verken die gevoelens met elkaar, wees nieuwsgierig, vraag door. Probeer niet opnieuw in diezelfde ruzie terecht te komen. Blijf bij jezelf en vertel gewoon hoe het voor je was (die ik-boodschap inderdaad). Verwijten en klagen is verboden. Succes!