Bij de woorden ‘verlatingsangst’ of ‘bindingsangst’ denk je misschien niet zo snel aan je eigen relatie. Toch kom ik in mijn praktijk veel stellen tegen die de dynamiek van achtervolgen-terugtrekken herkennen. Zijn we niet allemaal op zoek naar die balans tussen vrijheid en intimiteit? Dat doet iets met onze partner. Zorg dat deze dynamiek geen patroon wordt in je relatie.
De zoektocht naar autonomie (de vrijheid) en verbinding (intimiteit) is er één waar we vanaf de geboorte mee bezig zijn. Aan de borst bij je moeder, de eerste stapjes los, maar uiteindelijk ook uit pubertijd en meer vrijheid willen, dan weer een relatie aangaan en meer verbinding willen. Soms heb je meer behoefte aan autonomie, voor wat jij wilt en voor je eigen ding doen. En soms heb je het meer nodig om je verbonden te voelen met een ander, dichtbij iemand te zijn.

We realiseren ons vaak onvoldoende hoe veel we tekort zijn gekomen als kind, zelfs al hadden we super lieve en betrokken ouders. We lopen ons leven lang kleine en grote kleerscheuren op wanneer het gaat om intimiteit en ons veilig en verbonden voelen enerzijds en ruimte om je eigen keuzes te maken en je niet uitgeleverd te voelen aan de behoefte (of emoties) van een ander anderzijds.
De verlatingsangst en bindingsangst die we hebben ontwikkeld, zijn eigenlijk twee kanten van dezelfde medaille. We zoeken vaak onbewust de partner uit die voornamelijk aan de andere kant van de medaille zit. Zo ontstaat de dynamiek verlatingsangst-bindingsangst in je relatie.
Wat is bindingsangst?
Wanneer je teveel neigt naar de pool van autonoom zijn, mis je de verbinding, ben je ten diepste bang om je te binden. Je neemt snel afstand, voelt je gauw beklemd en bent geneigd mensen af te stoten als ze teveel van je kwetsbaarheid zien. Onbewust saboteer je nabijheid. Neemt je partner daadwerkelijk wat meer afstand? Dan kun je zomaar (even) doorschieten naar de andere pool: verlatingsangst.
Wat is verlatingsangst?
Wanneer je teveel neigt naar de pool van verbinding, ben je ten diepste bang om op eigen benen te staan, bang om alleen te zijn. Je klampt je vast, je bedenkt manieren om iemand dichtbij je te houden, openlijk of manipulatief. Juist dit gedrag zorgt ervoor dat je partner afstand zal willen nemen. Onbewust saboteer jij dus ook de mogelijkheid tot echte nabijheid en verbondenheid! De spanning die deze afstand vervolgens oproept is heel ingewikkeld. Je kunt ook ineens boos worden en denken: dan niet! Je sluit je emotioneel af, trekt je terug en schiet (even) door naar de andere pool: bindingsangst.
Wat is het effect op jullie relatie?
Veel stellen herkennen in meer of mindere mate deze dans van afstand en nabijheid. Je ziet het ook terug in de ‘protestpolka’ van Emotionally Focused Therapy. Het effect op jullie relatie is frustratie omdat je snakt naar verbinding maar het niet vindt, of omdat je snakt naar ademruimte maar het niet krijgt. Het zorgt voor hoogoplopende ruzies of onnodig veel afstand. Het onderliggende probleem is te weinig contact met je eigen kwetsbaarheid en een niet effectieve manier van communiceren met elkaar hierover.
Aan de slag met verlatingsangst en bindingsangst
Hannah Cuppen schreef een boek over deze dynamiek: Liefdesbang. Als je je ook maar enigszins herkent in verlatingsangst of bindingsangst, raad ik je aan het te lezen. Het helpt je dit patroon verder te onderzoeken en bij jezelf naar binnen te gaan. Want dát ligt ten grondslag aan zowel verlatingsangst als bindingsangst: je wordt voortgedreven door angst en je bent niet werkelijk vrij. De dynamiek van achtervolgen-terugtrekken in je relatie kun je pas stoppen wanneer je dit onderzoekt bij jezelf en verantwoordelijkheid neemt voor wat jouw aandeel is in de dynamiek.
Het werkboek dat volgt op Liefdesbang heet Liefdeskunst. Hannah Cuppen heeft hierbij een online training gemaakt om je te helpen in het proces van naar binnen keren, je bewust worden van je patronen en angsten en om te streven naar een liefdesvrij leven waarin plek is voor een gezonde dosis autonomie en een gezonde dosis verbondenheid.
Mijn ervaring met verlatingsangst
Uit eigen ervaring weet ik dat deze dynamiek destructief en uitputtend is. Het boek Liefdesbang heeft voor een ommekeer in mijn relatie gezorgd. Ineens zag ik wat mijn aandeel was in onze dynamiek. Ik was altijd maar bezig met mijn partner die sterk geneigd was zich terug te trekken. Het boek heeft me pijnlijk geconfronteerd met wat ik werkelijk nodig had. Ik ontdekte dat ik zelf niet goed wist hoe ik met mijn eigen kwetsbaarheid om moest gaan en dat ik hem onbewust verantwoordelijk maakte om het gat in mijn hart te vullen. Hij moest er altijd en onvoorwaardelijk voor me zijn. Het boek heeft veel losgemaakt. Alles wat mij onbewust zoveel ellende bezorgde, haalde ik naar de oppervlakte (met behulp van dit boek en therapie). Toen ik het bewust kon doorleven, hoefde ik niet meer te vluchten. Ik leerde dealen met mijn eigen angst, ik leerde zorgen voor de wond die ooit bij mij ontstaan is en die er in mijn volwassen relatie voor zorgde dat ik me zo aan mijn partner vastklampte.
De dynamiek van verlatingsangst-bindingsangst kan je relatie kapotmaken. En jouw eigenwaarde, omdat de dynamiek je precies raakt daar waar het al zeer doet. Als jij iets anders durft te gaan doen, wordt je relatie ook anders. Er hoeft er maar één in beweging te komen om het patroon te veranderen. Er is een weg uit deze destructieve dynamiek. Een bitterzoete, pijnlijke weg die je een heler mens maakt en een gezondere relatie geeft.