“Het kan hem niks schelen dat er geen verbinding is in onze relatie. Het laat hem koud. Dat zie je toch?!” Janine is heel zeker van het gebrek aan liefde en commitment van haar partner. Ze voelt zich eenzaam en ontzettend teleurgesteld. Voor Janine is het overduidelijk dat hij niet meer om haar geeft. Ik zie iets anders gebeuren.
Gedrag en intenties
We beoordelen onze partner vaak op het gedrag, terwijl we bij onszelf kijken naar onze intenties. Een oneerlijke vergelijking. Wat de partner van Janine doet is misschien niet zo helpend. Hij maakt weinig oogcontact, weet niet wat haar lievelingseten is en reageert onhandig als ze boos of verdrietig is. Haar conclusie: Als hij van me zou houden en me zou begrijpen, dan…
Het is ontzettend oneerlijk eigenlijk. Want als wij de intenties voor onze partner moeten gaan invullen, dan wordt het akelig. We baseren onze conclusies op eerdere ervaringen uit het verleden. Meestal een ver verleden.
In het verleden behaalde resultaten bieden in dit geval garantie voor de toekomst. Als je niet uitkijkt.
Teleurstellingen stapelen
In plaats van dat we nieuwsgierig op onderzoek gaan naar de intentie van onze partner op een manier die wél werkt (tip: verwijten helpen nooit), gaan we teleurstellingen verzamelen. We verzamelen de ‘behaalde resultaten’ en raken er steeds meer van overtuigd dat deze resultaten onze toekomst zullen bepalen. Je relatie krijgt dan een heel hoog zie-je-wel-gehalte. Hiermee versterk je het negatieve beeld van je partner en zijn of haar intenties in deze relatie. Op deze manier krijg je een ‘self fulfilling prophecy’.
Misschien is je partner niet onverschillig, als hij wegkijkt of zijn agenda niet voor je leegmaakt. Misschien is ze niet zo haatdragend en alle hoop verloren, wanneer ze verwijten maakt en met borden smijt. Weet jij wat er onder het gedrag van je partner zit? Ben je nog wel eens nieuwsgierig naar wat er werkelijk leeft in je partner? En waarom doet je partner zoals hij of zij doet?
Waar het mis gaat in ons brein
Ons brein is gewend om een snelle inschatting te maken en heeft het daardoor ook geregeld mis. Komt er iets roods van rechts als je over wilt steken, dan deins je achteruit omdat het waarschijnlijk een auto is. Niet omdat je daar eerst eens nieuwsgierig bij stil hebt gestaan. Geweldig dat het zo werkt! Maar dat brein maakt het ons ook moeilijk als we altijd maar snelle inschattingen moeten maken.
Ik teken wel eens vijf stippen op het bord in mijn praktijk voor relatietherapie. Iedereen herkent het binnen een seconde. In gedachten verbinden ze de lijnen en hun brein geeft de passende informatie: het zal wel een huis zijn.
Mis, zeg ik dan. En vervolgens teken ik nog meer stippen. Het is geen huis. Wie zegt dat jij alle punten ziet en op de juiste manier verbindt?
Ons brein maakt een snelle inschatting. Daarbij is sprake van zwart-wit denken en generaliseren. Want dan kun je sneller beslissen. In het geval van je relatie trek je alleen vaak verkeerde conclusies.
Wat zit er onder het gedrag van je partner?
Vergelijk het gedrag van je partner (en van jezelf) met een berg dat in het water staat. Boven de waterlijn is het feitelijke gedrag: wegkijken, fronsen, stem verheffen, zwijgen, huilen, de woorden die je hoort.
Onder de waterlijn speelt zich een heel verhaal af. Daar zitten alle eerdere ervaringen, van jongs af aan, opgeslagen. Ervaringen van eenzaamheid, je niet begrepen voelen, falen, schaamte, angst. Het zijn echte ervaringen geweest die in jullie leven steeds meer ‘self fulfilling’ zijn geworden. Dus als je partner iets doet wat ook maar riekt naar afwijzing of teleurstelling heb je zo’n au-momentje en denk je: “zie je wel”. Als we ons geraakt voelen, slaan we hard terug of vallen stil bijvoorbeeld. Maar we reageren in wezen op iets dat waarschijnlijk niet echt aan de hand is.
Je partner heeft ook een stuk boven de waterlijn en een stuk eronder. Vooral een groot stuk eronder. En ook hij of zij voelt zich geraakt of niet gezien voor wat er onder de waterlijn speelt. Ook jouw partner reageert op iets wat jij helemaal niet zo bedoeld hebt.
Duik de diepte in voor meer verbinding!
Als je wilt weten wat er onder het gedrag van je partner speelt, zul je de diepte in moeten duiken. Bij jezelf én bij je partner. Wat heeft hij meegemaakt wat hem extra vatbaar maakt voor wat hij jou soms ziet doen? Wat is haar overkomen waardoor ze zo getriggerd reageert op jouw gedrag?
In een relatie is het nodig dat je de waterlijn steeds verder laat zakken, zodat er voor je partner (en voor jezelf!) meer zichtbaar wordt van waar je vandaan komt, waar je blauwe plekken zitten en ook: wat je nodig hebt. Vaak willen we de waterlijn wel laten zakken, omdat we verlangen naar gezien worden of troost willen ontvangen, maar ook dan: onze partner hoeft maar te knipperen en het water staat weer hoog – voorlopig.
Als je meer verbinding wilt in je relatie zul je meer stil moeten staan bij wat er bij jou zelf onder de waterlijn gebeurt en wat er bij je partner gebeurt. Zodat je elkaar niet meer beoordeeld op gedrag, maar elkaars intenties zien. Gelukkig zijn die meestal goed. Ga ervoor dus!