Nu niet gaan huilen. Of: even flink zijn. Emoties onderdrukken is menselijk en soms ook best nuttig. Maar wat kost het eigenlijk om altijd zo met emoties om te gaan en wat zou het je kunnen opleveren als je je er niet tegen verzet?
De tissues vliegen erdoorheen in mijn praktijk. Daar ben ik niet altijd blij mee. Ik zie veel van mijn cliënten de papieren doekjes gebruiken om stevig de tranen weg te wrijven of zelfs tegen te houden. Ik vind dat altijd wel jammer. Laat het nou toch eens lekker lopen, denk ik dan.
We hebben verschillende overtuigingen waardoor we niet huilen, of onze angst niet tonen. We maken onze behoeften niet kenbaar, want stel je voor dat…
Waar ben je bang voor?
Meestal proberen we iets te voorkomen met deze overtuigingen. Ze zijn ooit nuttig geweest. Bijvoorbeeld:
- De vrouw die vroeger gepest werd, noemt het ‘heersen of overheerst worden’. Je zwakte tonen leverde gevaar op. Geen optie dus.
- De man die zichzelf een zwakkeling vindt als hij huilt, heeft nooit de vader- of moederarmen ervaren die hem troosten. Hij weet simpelweg niet wat er gebeurt als hij het zou toelaten. En eraan toegeven zonder dat er iemand is die je troost, is een afschuwelijke ervaring die hij ooit besloten heeft nooit meer te hebben.
- Het meisje dat misbruikt werd, is beroofd van haar kwetsbaarheid. Ze zal zich wel tien keer bedenken voor ze iemand nog vertrouwt.
We proberen pijnlijke ervaringen te voorkomen, de herhalingen uit het verleden die we nooit meer willen meemaken. Dus maken we onszelf wijs dat echte mannen hun angst niet tonen, dat echte moeders alleen maar sterk mogen zijn, dat mensen je pijn zullen doen als je kwetsbaar bent.
We vergeten vaak dat we in het hier-en-nu leven, met vaak zelfs een partner naast ons die er echt voor ons wil zijn (en misschien ook niet altijd weet hoe, maar dat is een ander verhaal). Nieuwe ronde, nieuwe kansen!
Emoties zijn aangeboren
Toen je als baby op de wereld kwam, had je al emoties. Je huilde als je een behoefte had: drinken, schone luier, slapen. Het is puur natuur als je een emotie voelt opkomen. Toen, maar nu nog steeds.
Als het goed is, heb je van je ouders geleerd wat die emoties betekenen. Noem het ‘labelen’. Als je stond te krijsen wanneer je een snoepje niet kreeg, hielp het als er werd gezegd: “ben je zo teleurgesteld? Vind jij die snoepjes ook zo lekker?” We leren een gevoel aan de emotie koppelen.
Het ging er dus helemaal niet om dat dit soort verlangens en behoeften vervuld werden. Het ging erom dat er iemand was die het begreep, je erkende in wat je voelde. Dat je emotie, je gevoel er mocht zijn. En vaak gaat het daar al mis. Omdat onze ouders ons gevoel niet begrepen, niet erkenden, er misbruik van maakten of gewoon totaal niet wisten hoe ze met hun eigen (en dus ook met jouw) emoties om moesten gaan.
Als je emoties er niet mogen zijn
Als je een emotie ervaart, neemt je spanning toe. Het wordt een gevoel, je realiseert je dat je bang, boos, verdrietig of wat dan ook bent. Vervolgens ontstaat er een behoefte, die je misschien niet altijd kunt verwoorden. Als die behoefte er niet mag zijn (ik verlang naar dat snoepje, maar ook: ik verlang naar jouw geruststelling of jouw aanwezigheid), blijft die spanning aanwezig. Je kunt dus te maken krijgen met chronische stress als je emoties er niet mogen zijn. Zie het als een stel opgeblazen ballonnen die je onder water probeert te duwen. Dat kost blijvend energie. Vaak gaan we ons dan druk bezig houden met andere dingen om het maar niet te voelen. Maar ondertussen is die druk er wel.
Geef ruimte aan de spanning
Wanneer je je bewust wordt van je emoties, en je gevoel er dus mag zijn, kan er een concrete behoefte ontstaan. Een behoefte aan troost, veiligheid, nabijheid, begrip, enz. Zodra die behoefte erkend wordt, zakt de spanning. Ik zie deze golfbeweging bij mijn cliënten precies zo verlopen:
De spanning loopt op. Help, ik voel iets. Verzetten. Voorzichtig toestaan. Het mag er zijn. Nog meer toestaan. Bewust worden van wat je voelt. Er samen een naam aan geven. Gezien worden. Getroost worden. De spanning zakt. Opgelucht.
Een gevoel heeft altijd een begin, een midden en een eind. Je hoeft dus niet bang te zijn dat je nooit meer zal stoppen met huilen, om maar een uitspraak te noemen die ik vaak hoor.
Ik zou dus zeggen: leve je emoties! Welke ballonnen druk jij onder water? Wat wil jij liever niet voelen, maar is er wel? Waarin voel jij je geremd? Zou je de ballonnen los durven laten?