Eigenwaarde is het hebben van een gezonde dosis zelfrespect of eigendunk. Denk je snel negatief over jezelf en laat je veel over je grenzen gaan? Dan heb je onvoldoende respect voor wat jij voelt en wie jij bent. Wat zijn gevolgen en hoe kun je een gezonde eigenwaarde ontwikkelen?
Ontdek hier door welke signalen je kunt herkennen dat je te weinig zelfrespect of eigenwaarde hebt.
Te weinig eigenwaarde heeft negatieve gevolgen. Het is niet alleen heel onaangenaam voor jou, maar het beïnvloedt al je relaties. Die met je partner, je kinderen, je werkgever, je vrienden en familie. Doodzonde.
Gevolgen van te weinig eigenwaarde
Je kunt je voorstellen dat als je geen respect hebt voor jezelf, anderen ook geen respect hebben voor jou. Als jij niet helder weet (én aangeeft) waar jouw grenzen liggen, dan gaat een ander daar – meestal onbewust -overheen. Jij zal misschien denken: “Ze snappen toch zelf wel dat…” Je neemt het die ander kwalijk dat hij of zij over jouw grens gaat, terwijl je zelf die grens niet eens serieus neemt. Een gebrek aan eigenwaarde dus. Je schat jezelf en je eigen grenzen niet op de juiste waarde.
Gevolgen op het werk
Ik had te weinig zelfrespect (nog steeds werk in uitvoering overigens). Dat leverde mij jaren geleden een burnout op. Ik herinner me nog goed dat ik van binnen steeds bozer werd als een collega iets aan me vroeg. Ik voelde aan alles dat ik geen puf meer had voor een extra klus. In mijn beleving waardeerden mijn leidinggevende en collega’s me niet waardoor ik steeds harder ging werken om mezelf te bewijzen.
Nu weet ik dat ik bang was om anderen teleur te stellen en afgewezen te worden. Ik wist niet hoe ik dat moest verwerken, dus dat probeerde ik op alle gebieden van mijn leven te voorkomen. Wanneer ik een verzoek kreeg, kon ik – bij een gebrek aan ‘nee’ in mijn vocabulaire – alleen maar tegensputteren. Om de klus daarna alsnog te doen. Had ik toch even een beetje regie gehad. Vreselijk. Terwijl die ander zal hebben gedacht: “het was maar een vraag” of “wat doet ze moeilijk”. Omdat ik geen duidelijke grenzen aangaf, bleven de verzoekjes komen. En ik werd steeds bozer. En misselijker. Tot ik hartkloppingen kreeg en thuis kwam te zitten. Ik werd gek van de stress, de machteloosheid. Ik raakte uitgeput. Een burnout. Wat ging er werkelijk mis? Ik legde de verantwoordelijkheid voor het beheer van mijn grenzen bij de ander. Waardoor mijn waarde werd bepaald door een ander.
Gevolgen voor je relatie
Nog iets waar je zelfrespect voor nodig hebt, is je relatie. Ik merk het bij mezelf als ik me niet zo waardevol voel of wat onzeker over mijn relatie ben. Dan ga ik – net zoals toen op mijn werk – steeds harder mijn best doen, zodat mijn man ziet dat ik al zo vaak over mijn grenzen ga en hij me te hulp zal schieten. Maar de realiteit is dat hij het juist wel prima vindt als ik al die dingen doe. Logisch. En als ik mopper, wacht hij gewoon tot de bui weer over is.
Uiteindelijk is dit voor beide partijen niet bevredigend. Er ligt niks op tafel, alles gaat indirect. Ik dacht vroeger echt in zinnen als “als je van me houdt dan…” En zo werkt het dus niet. De eerste vraag is of je van jezelf houdt. Of je weet wat je wilt en nodig hebt. Of je dat kan aangeven.
Hoe ontwikkel je zelfrespect?
Stap 1: Bewustwording
Allereerst door je bewust te worden van wat je doet. Hoezeer je jezelf wegcijfert. En hoe dat je niet oplevert wat je nodig hebt. Maar ook wat het wel oplevert: adrenaline, een opgeruimd huis, enthousiaste collega’s, een uitgeruste partner, blije kinderen. Wat is de balans? Sta daar eens bij stil. Hoe pijnlijk het is dat jij er – in jóuw beleving – minder toe doet dan de ander. En hoe kom je daarbij? Waar heb je geleerd dat je jezelf moet opofferen voor een ander? Of had je een voorbeeld van een ouder die over zijn of haar grenzen liet gaan, waardoor je niet anders wist dan dat dat is hoe mensen met elkaar omgaan?
Durf stil te staan bij hoe pijnlijk het voor je is. Hoe beter je erbij stil kan staan, hoe meer je je bewust wordt van wat je werkelijk onder de oppervlakte denkt, voelt, vindt en wilt. Dan kun je er ook iets mee gaan doen. Dan kun je je verantwoordelijkheid over jezelf gaan nemen.
Stap 2: Waardering voor jezelf
De tweede stap is dat je op zoek gaat naar jezelf. Wat maakt jou bijzonder? Waardevol? Wat zien anderen in jou? En dan bedoel ik niet dat wat je op hen ‘geplakt’ hebt, wat jij denkt ze in jou zien, maar dat wat ze werkelijk van je vinden. Waar ben jij goed in? Durf je ook stil te staan bij wat jou leuk maakt? Mag dat van jezelf? Vraag gerust hulp aan je omgeving als je hier niet uitkomt. Probeer jezelf die vitaminen toe te dienen: liefde, aandacht, hulp, complimenten. En dat is een kwestie van leren verdragen, want wat kan het moeilijk zijn om al dat goede binnen te laten.
Stap 3: Leer op jezelf te vertrouwen
Hoe beter je weet wie je bent en dat leert te waarderen, hoe beter je je grenzen zult gaan aangeven. Het kan best nuttig zijn om een cursus te volgen in hoe je meer kunt opkomen voor jezelf. Zorg er dan wel voor dat je niet alleen je gedrag verandert maar ook de onderliggende overtuiging. Leer dus meer op jezelf te vertrouwen. Jouw grenzen doen ertoe. Vanuit die overtuiging doe je jezelf niet meer tekort. Dát noem ik zelfrespect.