Je relatie is als een dans. Soms is de muziek goed, soms zou je willen dat er wat anders draaide. Je staat regelmatig op elkaars tenen. Dan kun je je partner de schuld geven. En soms vertrekt één van jullie van de dansvloer. Het zijn relatiepatronen die veel voorkomen. Welke dans dansen jullie vaker dan je lief is? En is er iets anders mogelijk?
“Zoek-de-boef”
Dit is een energiek nummer. Je maakt elkaar verwijten en zoekt een schuldige voor de verstoring van de balans tussen jullie. Jullie waren best lekker aan het dansen, maar dan ineens staat je partner op je tenen. Je voelt je kwetsbaar of bekritiseerd en reageert defensief:
- Jij zou het toch doen?
- Waarom moet ik altijd alles doen?
- Ik vraag toch alleen maar wat
- Volgens mij doe je dit gewoon expres
- Altijd hetzelfde liedje met jou
- Als je op een andere manier tegen me zou doen, zou ik niet zo reageren
Je partner stapt op jouw teen, meestal onbewust. Door moeheid, afstand, lichtgeraaktheid, bij jou of je partner, bedenk het maar. Voor jouw gevoel geeft dat jou het recht om ook op de tenen van je partner te gaan stampen. Waarop je partner het weer terug doet. Tot één van beide het opgeeft.
Even kort door de bocht: vrouwen zijn verbaal vaak sterker en mannen hebben een hekel aan falen, dus vaak zie je dat een ruzie met zoek-de-boef begint en uiteindelijk de man afhaakt. Zoals een cliënt laatst zei: “Óf ik moet dit uren aanhoren, óf ik haak af. Deze strijd kan ik niet winnen.” En dus gaat hij slapen of loopt hij weg. Of hij wordt een zwijgende danspartner die fysiek wel blijft maar emotioneel allang is dichtgeklapt. Hij danst in feite niet meer, waardoor zijn vrouw alleen maar meer ruimte krijgt om te verwijten, te klagen, enzo. De dans is veranderd in de protestpolka.
“Protestpolka”
Bij deze dans is een van beide partners van de dansvloer vertrokken. Dat kan komen door de zoek-de-boef-dans, waardoor jij of je partner afhaakt, maar het kan ook zomaar ontstaan. Je partner is druk en je voelt je alleen, of je ervaart het gedrag van je partner als beklemmend dus je trekt je terug.
Bij de protestpolka staat er nog maar één partner op de dansvloer. Die voelt zich knap vervelend daar alleen, dus gaat nog harder verwijten, klagen en claimen. De andere partner vindt dat zo heftig, dat er niks anders op zit dan nog verder terug te trekken. Letterlijk of figuurlijk. Als jullie ruzies tot diep in de nacht duren, zul je deze dans vast en zeker kennen.
Dan komt er een moment dat de achtergebleven partner het niet meer trekt en ook afhaakt.
“Verstijf-en-vlucht”
Tijdens deze dans is het leeg op de dansvloer. De muziek is uit. De laatste partner is ook afgehaakt. Jullie gaan afstandelijk met elkaar om. De relatie is koud en eenzaam geworden. Dan wordt het spannend, want hoe kun je van een (goede) relatie spreken, als beide danspartners van de dansvloer zijn verdwenen?
Vaak roept dit bij de andere partner weer angst op, waardoor hij of zij toch weer terug komt naar de dansvloer om het ‘goed te maken’ en de vicieuze cirkel weer van voren af aan kan beginnen. In feite is er nog niks opgelost. Dit zijn hardnekkige patronen. De EFT noemt het ‘duivelse dialogen’. Ik zie ook raakvlakken met ‘verlatingsangst’ en ‘bindingsangst’. Als daar sprake van is in jullie relatie, dan zul je deze dansen regelmatig voorbij zien komen. Dan is het hoog tijd voor andere muziek in jullie relatie!
Waar gaan onze ruzies echt over?
We worden gedreven door de angst om onze vrijheid te verliezen of de angst om de verbinding te verliezen. We willen iets (of juist niet) van elkaar, maar weten niet hoe we daar om kunnen vragen. We voelen ons gekwetst of bang, maar weten niet hoe we dat moeten bespreken. In onze ruzies voelen we ons afgewezen, bekritiseerd, niet goed genoeg, niet begrepen.
In feite hebben jullie een gezamenlijke vijand: angst. Zou er iets veranderen voor je als je zou weten dat je partner handelt vanuit (hechtings)angst?
- Dat die muur niet wordt opgetrokken omdat jij geen moeite waard bent, maar omdat je partner bang is.
- Dat je die lading verwijten niet over je geen krijgt, omdat jij niet deugt, maar omdat je partner bang is.
Is er een andere dans mogelijk?
Jazeker. Je kunt kwetsbaar en open zijn over wat je voelt en nieuwsgierig zijn naar wat er bij je partner gebeurt. Je kunt deze dynamiek zien als een gezamenlijk probleem, iets waar jullie keer op keer in terecht komen. Ontdek hoe je jullie de dynamiek kunnen doorbreken in de online relatiecursus ‘Stop het gedoe in je relatie’.
Sue Johnson ontwikkelde Emotionally Focused Therapy voor stellen die te maken hebben met dit soort ‘duivelse dialogen’